کوه‌ها چه می‌کنند؟
کوه‌ها اسکلت زمین محسوب مى‌شوند. کوه‌ها در حقیقت حکم یک زره محکم فولادین را دارند که دور تا دور زمین را احاطه کرده و با توجه به ارتباط و پیوندى که از زیر به هم دارند، یک شبکه نیرومند سرتاسرى را تشکیل مى‌دهند.
مقالات سه‌شنبه 28 شهریور 1402
کوه‌ها چه می‌کنند؟
کوه‌ها اسکلت زمین محسوب مى‌شوند. کوه‌ها در حقیقت حکم یک زره محکم فولادین را دارند که دور تا دور زمین را احاطه کرده و با توجه به ارتباط و پیوندى که از زیر به هم دارند، یک شبکه نیرومند سرتاسرى را تشکیل مى‌دهند. اگر این زره محکم و این شبکه نیرومند، کره زمین را نپوشانده بود یا به عبارت دیگر، اگر پوسته روى زمین از یک قشر نرم و لطیف همچون خاک و شن (یا مانند آنها) تشکیل یافته بود، مسلماً به آسانى تحت تأثیر جاذبه نیرومند ماه قرار گرفته، جزر و مدها ـ همچون جزر و مد دریاها ـ در آن به وجود مى‌آمد و به این ترتیب دائماً در اضطراب و حرکت بود. حرکاتى ناموزون و ویران کننده، بدتر از حرکات زلزله‌ها!
الان هم با اینکه قشر محکمى پوسته زمین را پوشانیده و زرهى بسیار پرمقاومت آن را از هر سو احاطه نموده، باز حرکات خفیف جزر و مد در آن پیدا مى‌شود (هر بار حدود ۳۰ سانتیمتر پوسته زمین تدریجاً بالا و پائین می‌رود) ولى چون مقدار آن زیاد نیست تولید ناراحتى نمى‌کند. حتى بعضى معتقدند پاره‌اى از زلزله‌هاى کنونى، اثر مستقیم همین جاذبه ماه است که به‌واسطه ایجاد جزر و مد در پوسته زمین گاهى تولید شکستگى و ریزش و به دنبال آن زلزله مى‌کند. اکنون فکر کنید اگر این نوسان و حرکت جزر و مدى بر اثر نرم بودن پوسته زمین شدت مى‌یافت چه می‌شد؟ آیا هرگز این آرامشى که ما اکنون از زندگى بر روى زمین احساس مى‌کنیم وجود داشت؟
از این گذشته، این پوسته محکم و زره فولادین مى‌تواند فشار مواد مذاب درونى زمین را که هر لحظه می‌خواهد پوسته زمین را بشکافد و از آن خارج گردد تا حدود زیادى کنترل کند. اگر این شبکه نیرومند نبود، مسلماً زمین چهره دیگرى داشت و بر خلاف امروز که کوه‌هاى آتشفشانى را تنها در پاره‌اى از نقاط زمین مى‌بینیم، چهره زمین باید مانند چهره ماه از کوه‌هاى آتشفشانى آبله‌گون می‌شد و فشار گازها و مواد مذاب درونى دائماً آن را مى‌لرزانید.
لذا قرآن کریم به این خاصیت نگهدارندگی و ایمنی‌بخشی کوه‌ها در آیات مختلفی اشاره نموده است که از جمله آنها آیه ۱۰ سوره لقمان است:
وَ اَلْقى فِی الاَرضِ رَواسِیَ اَن تَمیدَ بِکُم - و در زمین کوه‌هاى استوارى قرار داد مبادا شما را بلرزاند (و آرامش را از شما بگیرد)
از اشارات اینچنینی قرآن کریم نباید به سادگی عبور کرد، زیرا خاصیت ایمنی‌بخش بودن کوه‌ها برای زمین در مقابل زلزله را زمانی به گوش بشریت رسانده است که بشریت کمترین اطلاعاتی از ساختار زمین زیر پایش نداشته. و تازه این کار را توسط چه کسی انجام داده است؟ پیامبری امّی!! (توجه شود که امی به معنای ناخوانده و نانوشته می‌باشد، نه بیسواد)
در اطراف کره زمین صد کیلومتر (بلکه بیشتر) هوا وجود دارد که تراکم آن روى هم سبب مى‌شود تمام موجودات و اجسام موجود در زمین زیر اقیانوسی از هوا قرار بگیرند و فشار زیادی از هوا به آنها وارد شود. فشاری معادل یک کیلوگرم بر هر سانتیمتر مربع! وزن مجموع هواى اطراف زمین را یک عدد ۶ که در کنار آن ۱۵ صفر باشد (به واحد تن) حساب کرده‌اند. یعنى ۶ میلیون میلیارد تن!!
حال فرض کنیم کره زمین با همین سرعتى که دارد (هر دقیقه تقریباً ۳۰ کیلومتر) به دور خود گردش کند، اما هواى اطراف آن ثابت بماند. چه حادثه‌اى پیش مى‌آید؟ از سایش ملکول‌هاى هوا با سطح زمین آنچنان حرارتى تولید می‌شود که همه چیز را مى‌تواند بسوزاند. اما خوشبختانه پستی‌ها و بلندی‌هاى زمین مخصوصاً کوه‌ها این مشکل بزرگ را حل کرده‌اند و مانند دانه‌هاى چرخ‌هاى ساعت، پنجه در هوا انداخته و آنرا تدریجاً با خود به حرکت درآورده‌اند، به‌طوری‌که این قشر ضخیم هوا مخصوصاً در قسمت‌هاى مجاور سطح زمین، پا‌به‌پاى کره زمین گردش می‌کند. این نیز یک نوع آرامشى است که به برکت وجود کوه‌ها نصیب بشر مى‌گردد.
دیگر خاصیت کوه‌ها این است که اگر آنها نبودند، نهرهاى آب جارى و شط‌هاى عظیم هرگز وجود نداشت، زیرا مى‌دانیم هوا در ارتفاعات بالاى زمین بسیار سردتر است و انعکاس تابش گرما از زمین کمتر مى‌باشد، به همین دلیل مقادیر زیادى از آب به‌صورت برف‌ها و یخچالهاى طبیعى بر فراز کوه‌ها ذخیره شده و با آب شدن تدریجى خود، منبع دائمى قابل اطمینانى براى نهرها و رودخانه‌هاى عظیم تشکیل می‌دهند.
بنابراین اگر مشاهده مى‌کنیم قرآن رابطه‌ای میان کوه‌ها و تهیه آب آشامیدنى گوارا و جریان رودخانه‌ها برقرار ساخته، یکى از نکاتش همین است. چنانچه می‌فرماید:
- وَ أَلْقى فِی اْلأَرْضِ رَواسِیَ أَنْ تَمیدَ بِکُمْ وَ أَنْهارًا وَ سُبُلاً لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ - و در زمین کوه‌هایى افکند تا از حرکت ناموزون آن جلوگیرى کند و نهرها و راه‌هایى (از میان کوه‌ها) ایجاد نمود، شاید هدایت شوید. (نحل/ ۱۵)
- وَ جَعَلْنا فیها رَواسِیَ شامِخات وَ أَسْقَیْناکُمْ ماءً فُراتًا - و در آن کوه‌هاى استوار و بلندى قرار دادیم و آبى گوارا به شما نوشاندیم. (مرسلات/ ۲)
📖 منبع: قرآن و آخرین پیامبر، ص183 و ۱۸۶ (با تصرف)