حق المارّه

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای:
استفتائات بهمن ماه ۱۳۹۹: پرسش: حق المارّه چیست؟ شرایط آن را بیان کنید. / پاسخ: کسی که در حال عبور به درختی میوه‌دار برسد، با شرایط زیر می‌تواند از میوه آن بخورد: ۱) بنابر احتیاط واجب یقین به عدم رضایت مالک نداشته باشد. ۲) به‌طور اتفاقی از آنجا عبور کند نه با قصد خوردن میوه. ۳) ضرر و آسیب به درخت نزند و میوه‌ها را تلف نکند. ۴) میوه را همانجا بخورد و با خود نبرد. ۵) وارد ملک ـ مانند باغ ـ نشود.

حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی:
استفتائات: پرسش: اگر باغی در مسیر راه باشد، آیا ما می‌توانیم از میوه‌های آن به قدر نیاز برای خوردن استفاده کنیم؟ / پاسخ: ۱) اگر باغ محصور باشد (حفاظ داشته باشد) وارد شدن و خوردن میوه آن بدون اجازه صاحبش حرام است. ۲) اگر باغ محصور نباشد یا شاخه‌هایش بیرون آمده باشد، جایز است هنگام عبور از کنار باغ‌ها از میوه آن به مقدار حاجت (نه بردن) بخورد، به شرط آن که به قصد این کار حرکت نکرده باشد و موجب افساد نگردد و احتیاط آن است که در صورت یقین به عدم رضایت مالک خوددارى کند.

حضرت آیت‌الله سیستانی:
مسأله ۱۴۱۷ رساله: اگر انسان از کنار درخت یا زراعتی عبور کند، با چند شرط می‌تواند در همان مکان از میوه یا محصول آن بخورد، هرچند خوردن آن ضروری نباشد یا از همان ابتدا به قصد خوردن میوه یا محصولات دیگر از آن مسیر آمده باشد: ۱) به باغ، زمین زراعی، درختان و شاخه­های آنها، میوه­ها و غیر آن، آسیب و خسارت وارد نکند. ۲) بنابر احتیاط لازم، باغ یا زراعت، دیوار یا حصار و مانند آن نداشته باشد. ۳) بنابر احتیاط لازم، گمان به نارضایتی مالک نداشته باشد. ۴) بنابر احتیاط لازم، مالک آن، فرد محجور مثل بچّه نابالغ یا دیوانه نباشد. (البتّه در مواردی که فرد احتمال دهد که مالک آن محجور مانند بچّۀ نابالغ و مجنون است، چنانچه احتمال مذکور مرجوح (مثلاً ۳۰ درصد) باشد، اثری بر آن مترتّب نمی­شود.)
شایان ذکر است، انسان حقّ ندارد میوه یا محصول را با خود ببرد که در این صورت، مقداری را که به همراه خود برده حرام، ولی آنچه را خورده است حلال می‌باشد.
مسأله ۱۴۱۸ رساله: درخت میوه‌اى که شاخۀ آن از دیوار باغ یا منزل بیرون آمده، اگر انسان نداند صاحبش راضى است یا نه، نمى‌تواند از میوۀ آن بخورد، هرچند میوه در بیرون منزل یا باغ روى زمین ریخته باشد؛ مگر آنکه نشانه و قرینه­ای باشد بر اینکه صاحبش از میوه­های ریخته شده اعراض کرده یا رضایت وی از راه معتبر دیگری احراز گردد.