در بخش قبلی، حضرت صادق(ع) بهطور مختصر عملکرد دستگاه صوتی و اعضای دخیل در تکلم انسان را مورد اشاره قرار دادند، اما در فراز بعدی، به کارکردهای دیگر این اعضا در بدن اشاره نموده و به مفضل میفرمایند:
«تو را از شيوه سخن گفتن با دستگاه صوتى و چگونگى اداى حروف آگاه كردم. اما باز فوايد ديگرى در اين اعضا نهفته كه تو سخت بدانها نيازمندى. «ناى» مسير جريان مداوم هوا و وسيله خنككننده قلب است. اگر اين جريان اندكى قطع گردد، چه بسا آدمى در هلاكت افتد. با زبان مزهها از هم باز شناخته مىشود. شيرين از تلخ، ترش از ملس، شور از شيرين، و خوشمزه از بدمزه جدا مىشود. با اين همه، جريان فرو بردن غذا و مايعات را نیز آسان مىگرداند.
دندانها نيز [گذشته از نقش آنها در اداى حروف] غذا را مىجوند تا نرم گردد و بهراحتى فرو رود. همچنین براى لبها مانند تكيهگاهى است كه آنها را از درون دهان نگاه مىدارد. بىشك افرادى را ديدهاى كه به خاطر نداشتن دندان، لبهايى ناثابت و لرزان دارند. انسان با لبها نوشيدنیها را مىمكد تا يكدفعه ريخته نشود و به تدريج و به اندازه وارد شكم شود تا در گلوى نوشنده بند نشود و يا درون را نيازارد.
لبها همچنين براى دهان چون دو در بسته هستند كه انسان هرگاه كه خواست، آنها را مىگشايد و هرگاه خواست مىبندد. با آنچه كه گفتيم معلوم گشت كه هر كدام از اين اعضا داراى منافع گوناگونى هستند، چنانكه ابزارى در چند كار به كار آيد؛ مثلا «تيشه» در نجارى، كندن و جز آنها استفاده مىشود.» (شگفتیهای آفرینش (ترجمه نجفعلی میرزایی بر توحید مفضل)، ص۵۹)
مقالات شنبه 13 مرداد