تقویمی طبیعی به نام «ماه»!

سوره ابراهیم(ع)، آیه ۳۳: وَ سَخَّرَ لَكُمُ الشَّمسَ وَ القَمَرَ دَائِبَينِ - خورشيد و ماه را كه با برنامه منظمی در كارند به تسخير (خدمت) شما درآورد

نظام زندگى اجتماعى انسان‌ها قبل از هر چیز نیازمند به یک نظام تاریخى براى حفظ حوادث سال و ماه، و همچنین کلیه تعهداتى که جنبه زمانى دارد، مى‌باشد. تاریخهاى قراردادى اجتماعى که بر پایه یک میزان طبیعى استوار نباشد نه عمومیت پیدا می‌کند و نه زیاد قابل اعتماد است، اما اگر پاى یک تقویم طبیعى به میان آید، کار بسیار آسان‌تر و قابل اعتمادتر و عمومى‌تر می‌شود.

همانطور که مقدار شبانه‌روز که یک واحد کوچک تاریخى است بر مقیاس یک عامل طبیعى یعنى حرکت کره زمین به دور خود تعیین مى‌گردد، ماه و سال هم باید متکى به چنین عاملى باشند. به این ترتیب حرکت ماه به دور کره زمین یک واحد بزرگ‌تر (ماه) و حرکت زمین به دور خورشید واحدى عظیمتر (سال) را تشکیل می‌دهد. بدین ترتیب ماه همانند تقویمی طبیعى در دسترس عموم مردم قرار گرفته که هر کسی با نگاه به آسمان می‌تواند آن را بخواند و آغاز و انجام ماه را با رؤیت هلال تعیین نماید.

قابل توجه اینکه بر اثر تغییر وضع مقابله زمین و ماه و خورشید، قیافه ماه هر شب در آسمان به گونه خاصى غیر از شب قبل یا بعد است، به‌طوریکه دو شب در تمام ماه وضع و قیافه ماه در آسمان یکسان نخواهد بود! به این ترتیب مى‌توان از شکل ماه با این تغییرات تدریجى به‌عنوان یک «روزشمار» نیز استفاده کرد و روزهاى ماه را هم از شکل ماه به دست آورد!

ممکن است این مسائل در بدو نظر آسان و کوچک جلوه کند، ولى اگر چشم از وضع موجود برداریم و خود را در محیطى فرض کنیم که خورشید و ماهى در آن در گردش نباشد و یک تقویم طبیعى در اختیار ما قرار نگیرد، آنگاه خواهیم دید که چه بی‌نظمی و هرج و مرجی در زندگى ما پدید خواهد آمد.

📖 منبع: قرآن و آخرین پیامبر، ص۱۷۶ (با تصرف و تلخیص)