چرا انسان با وجود عدم اطمینان از طول عمر خود، باز مرتکب گناه می‌شود؟

همانطور که هفته قبل از بیانات امام صادق(ع) آموختیم، اگر انسان به طول عمر و بقاى خود اطمينان داشته باشد، در درياى لذات و معاصى غرق مى‌گردد و به اين اميد آن كه در پايان عمر توبه خواهد نمود، همواره در رسيدن به شهوات خواهد کوشید. از این رو خداوند هم این اطمینان خاطر را به کسی نداده و هیچکس هیچگاه خود را از مرگ ایمن نمی‌بیند.

با این حال این سؤال ممکن است برایمان پیش آید که چرا با این وجود، باز هم بسیاری از افراد هستند که با ولع به استقبال فساد و تباهی و اعمال ناشایست می‌روند؟ امام صادق(ع) خود به این سوال پاسخ می‌دهند:

«اگر بگويى الان هم كه زمان دقيق مرگ از او پنهان مانده و هر ساعت به انتظار مرگ است، باز در فساد و محرمات غرق گشته است، در پاسخ مى‌گوييم: وجه تدبير در اين امر همان است كه گذشت و اگر آدمى با اين حال باز از گناه بر حذر نيست و از فساد فاصله نمى‌گيرد، از سرمستى و سنگدلى او سرچشمه مى‌گيرد، نه از تدبير ناصواب.

چنانكه گاه پزشك براى بيمار نسخه‌اى مى‌نويسد كه به سود اوست. اما اگر بيمار از طبيب فرمان نبرد و با او مخالفت نمايد و از آنچه گفته پرهيز كند و يا بر حذر نباشد، هيچگاه نسخه پزشک سودى به او نمى‌بخشد و اين كار زشت و ناروا نه به زيان پزشك كه به زيان خود بيمار است؛ زيرا او از سخنان طبيبانه پزشك پيروى ننموده است. وانگهى اگر انسان به طول بقاى خود [و عدم فرا رسيدن مرگ ناگهانى‌] اطمينان داشته باشد، بسيار بيشتر در طغيان و گناهان بزرگ در مى‌غلتد.

پس انتظار مرگ براى او در هر حال از اطمينان بقا مفيدتر است، وانگهى اگر چه شمارى از مردم از ياد مرگ غافل مى‌شوند و موعظه نمى‌پذيرند، اما شمارى ديگر اثر مى‌پذيرند و از معاصى بازشان مى‌دارد و اينان عمل صالح را بر مى‌گزينند. اين دسته از اموال گرانقدر و شتران پر قيمت خود بر فقيران و مساكين انفاق و صدقه مى‌كنند. با اين وصف از عدالت نيست كه به خاطر عدم آگاهى و غفلت يك گروه كه حق خود را ناديده مى‌گيرند و سود خود را از اين امر نمى‌برند، گروهى ديگر از بهره‌جويى و استفاده از اين امر محروم گردند.» (شگفتی‌هاى آفرينش (ترجمه نجف‌علی میرزایی بر توحيد مفضل)، ص۷۹)