چه نمازی مورد قبول پروردگار قرار میگیرد؟ (2)

مروری بر مطالب این جلسه:

در ابتدای این جلسه درباره چگونگی رعایت ظاهر نماز، ادامه حدیثی که در پایان جلسه قبل توضیح داده شد را می شنویم. حضرت (امام کاظم یا امام صادق (ع)) پس از آنکه نماز خود را تمام کردند، به حماد می فرمایند: «ای حماد! چنین نماز بخوان و هنگام نماز به این طرف و آن طرف نگاه نکن و با انگشتانت بازی نکن و آن ها را بی جهت حرکت مده و ... »

حال مطلبی مهم:
تمام عبادات توسط بندگان با دو هدف کلی انجام می شوند:

1) انجام عمل با هدف اسقاط تکلیف.
یعنی دستوری که از جانب خداوند به ما رسیده، انجام شود و اگر انجام نشود (یعنی اسقاط تکلیف صورت نگیرد)، یک عذاب و کیفر مخصوص به خود را به دنبال خواهد داشت. بدون برو برگرد. مثلاً در زمینه نماز این گونه می شود که من نماز می خوانم تا از نماز نخوان ها نباشم.

2) انجام عمل به منظور قبولی آن در پیشگاه خداوند متعال.
یعنی عابد عمل عبادی را فقط به منظور قبولی آن در پیشگاه معبود انجام می دهد.

گاه ما اعمال عبادی را انجام می دهیم ولی ناقص. مثلاً ظاهر آن عمل عبادی را ناقص انجام می دهیم یا اگر آن عمل دارای باطنی باشد (مثل نماز)، باطن آن را از بین می بریم. این ناقص انجام دادن عمل نیز خود دارای مجازات خاصی است، اما مجازات این فرد با کسی که کلاً نماز نمی خواند اصلاً قابل قیاس نیست.

توجه: یک سری از اعمال عبادی هستند که قبولی عمل هم در همان اسقاط تکلیف است. مثل رعایت حجاب، پرداخت خمس و ... . ما وقتی این قبیل اعمال را انجام می دهیم بر خداوند است که ان شاء الله آن را بپذیرد. اما برخی اعمال مرحله دومی هم دارند. یعنی برای قبولی آن ها باید مسیر دیگری را پیمود. مثل نماز و روزه. مثلاً روایاتی که می گویند روزه دار نباید دروغ بگوید و ... برای قبولی عمل است. نماز هم همین گونه است.

چند تذکر:
1) هدف همه بندگان از انجام عمل عبادی قبولی آن در پیشگاه خداوند است. اما چون به شرایط قبولی آن توجه نمی کنند فقط اسقاط تکلیف کرده اند.
2) قبولی اعمال فقط مختص متقین است. (طبق آیه 27 سوره مائده.) پس اگر کسی عمل عبادی را بدون تقوا انجام دهد آن عمل پذیرفته نخواهد شد. (توضیحات جلسه قبل داده شد.)
3) ممکن است کسی بگوید: ما که از متقین نیستیم پس چه نماز بخوانیم چه نخوانیم فرقی نخواهد کرد.
در پاسخ به چنین فردی همانطور که قبلاً توضیح دادیم، باید گفت که اسقاط نکردن تکلیف خود دارای یک مجازات بسیار سنگینی است و حتی ممکن است مورد شفاعت نیز قرار نگیرد. بنا بر این فرد باید اسقاط تکلیف کند تا شامل چنین مجازاتی نشود.

حال نماز مقبول چه نمازی است؟
در حدیثی از امام صادق (ع) هست که از ایشان می پرسند: چه نمازی بخوانیم که مقبول شود؟ حضرت نیز در پاسخ می فرمایند که هنگامی که برای ادای نماز بر خاستی دعایی را بخوان (این دعا در رساله ها هست) و حضرت در ادامه می فرمایند: «شکمت سیر سیر نباشد، کسالت نداشته باشی ]خسته و کوفته نباشی[، خواب آلوده نماز نخوان و ...»

حضرت در ادامه همین حدیث می فرمایند:
«دل خود را به نماز مشغول دار. بدان که از نمازت جز آن مقدار که با حضور قلب بوده اگر چه به قدر یک آیه باشد فقط همان قبول می شود ... نماز کن به مانند کسی که در حال وداع است. گویا این آخرین نماز توست و پس از آن هرگز فرصت خواندن نماز نخواهی یافت ]علت این سخن حضرت این است که انسان نمی داند کی خواهد مرد[ ...» من لا یحضره الفقیه / ج1