عوامل موثر بر برنامه ریزی (اولین عامل، تصمیم)

مروری بر مطالب این جلسه:

تاریخ جلسه: 18-08-1398

 خلاصه مطالب مطرح شده:

چند حدیث در ادامه مطالب جلسه گذشته:

(توجه: شرح و تفسیر احادیث ذکر شده بسیار شنیدنی است. حتما آن را استماع نمایید)

- از مستدرک الوسائل جلد ۱۱ صفحه ۱۹۰ از اول معصوم علیه السلام: وقتی خداوند متعال برای قومی خیر را اراده کند، دقت نظر در برنامه ریزی، چگونه درآوردن و چگونه خرج کردن را برایشان زیبا می کند.
 

- صحیفه سجادیه ترجمه آقای ابطحی صفحه ۹۹ از امام سجاد علیه السلام: خداوندا به تو پناه می برم از بدی برنامه ریزی نسبت به زیر دستانم.
(این که کارگری در یک کارخانه از کارش می‌زند و کارهای اشتباه دیگر انجام می دهد، یکی از دلایلش سوءمدیریت و نداشتن برنامه صحیحِ مدیر است)
 

- صفحه ۱۵۰ از کتاب فوق: خداوندا مرا متولی امور دیگران کن با خوبی مدیریت.
 

- اصول کافی جلد ۲ صفحه ۲۴۱ امام صادق علیه السلام می فرماید: مؤمن چند صفت دارد که یکی از آنها، خوش فکر و نیک تدبیر است در زندگیش و از یک سوراخ دوبار گزیده نمی شود. 
(انسان برای این که خوش فکر شود باید با خوش فکرها همنشین باشد و از آنها بیاموزد. رفیقی که چند بار تو را به دردسر انداخته چرا دوباره دنبال وی میروی و با او همنشینی می کنی!)
 

- امالی شیخ صدوق صفحه ۵۳۲ از حضرت امام علی علیه السلام: اندیشه و تدبیر قبل از شروع عمل، تو را از پشیمانی در امان نگه می دارد.

 
- تحف العقول صفحه ۷۹ ترجمه آقای حقانی: خوب اداره کردن امور مالی با مال اندک به قدر کفایت(به قدر کفایت یعنی دخل و خرج به اندازه و مساوی شود) بهتر امور تو را کفایت می کند از این که بی حساب خرج کنی با مال بسیار.
 

- امام صادق علیه السلام در وصیتی به عبدالله بن جندب: در هر کاری قبل از اینکه در آن کار بیفتی توقف کن تا ابتدا و انتهای آن کار را بدانی.
 (لذا وقتی بدون اندیشه و ابتدا و انتهای کار را سنجیدن دچار ضرر می شود، از خداوند گله می کند که اینهمه من دعا خواندم، زیارت عاشورا خواندم و ... چرا چنین شد؟ بلکه به آنها ارتباطی ندارد و باید قبل از انجام کار اندیشه می کرد که چه کار می خواهد بکند و شرایط چگونه است)
 

در حدیث قدسی (در کتاب عدة الدّاعی) داریم که پروردگار می فرماید چند جا هست که دعای بنده را مستجاب نمی کنم که یکی از آنها زمانی است که انسان مالی را به کسی می دهد و از او رسید و نوشته ای نمی گیرد. نگو پدرم هست یا برادرم هست. اگر نمی خواهی از خیرش بگذری حتما رسید یا سندی از او دریافت کن. لذا وقتی انجام ندادی و به مشکل برخورد کردی نگو دعاها به درد نمی خورد، چرا مستجاب نمی شود، بلکه این تو هستی که گوش به فرمان پروردگار نکردی و عقل خود را بکار نبستی.
 

- مستدرک الوسایل میرزای نوری جلد ۱۵ صفحه ۲۶۶ از امیرالمومنین علیه السلام: وقتی خداوند برای بنده ای خیر را اراده کند به او میانه روی و حسن تدبیر را الهام می کند. (کسی که اهل ریسک کردن نیست و بی‌جهت ریسک نمی کند)
 

- میزان الحکمه صفحه ۲۶۲۱ از امام علی علیه السلام: می‌فرماید آفت سردمداران ناتوانی در سیاست است. حسن سیاست موجب پایندگی ریاست است. (حسن سیاست یعنی درست عمل کردن و برنامه داشتن و برنامه ریزی کردن. اگر می خواهی ریاستت پاینده باشد و همه دوستت داشته باشند و مردم به تو احترام گذاشته و بخواهند که تو باشی، سیاستت را درست کن)

 
- حسن سیاست مایه استواری ملت است (اگر می خواهی ملت پشتیبانی از دولت کند دولت باید سیاستش را درست کند و در سیاستش نیکو عمل کند). هرکه نیکو سیاستمداری کند، ریاستش پایدار خواهد ماند. بهترین دلیل بر پر خردی، حسن تدبیر است. حسن تدبیر و پرهیز از حیف و میل از حسن سیاست است. حسن تدبیر دارایی اندک را رشد می دهد و سوء تدبیر ثروت بسیار را به باد فنا می دهد.

 
 عوامل موثر بر برنامه ریزی، چه فردی و چه گروهی چیست؟
عوامل دو بخش میشود. عوامل مثبت (تاثیر گذار از طریق انجام دادن) و عوامل منفی (تاثیر گذار که نباید انجام داد).
 
اولین عامل و مهمترین عامل آن چه در بعد مثبت و چه در بعد منفی، تصمیم (عزم) است.
در مورد خداوند متعال به صورت اراده به کار می رود. " إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ / چون به چيزى اراده فرمايد كارش اين بس كه مى‏ گويد باش پس [بى ‏درنگ] موجود مى ‏شود – یس 82 "
 

در مورد بنده مسئله عزم و تصمیم هست. تصمیم گیری  در لسان قرآن کریم و ائمه معصومین(ع) به کرات ذکر شده است.

 
- امام علی علیه السلام در میزان الحکمه صفحه ۳۷۵۷: بیماری سستی دل خود را با اراده قوی درمان کن و خواب غفلت دیده بصیرتت را با بیداری. (یعنی برای اینکه بینش قوی در اجتماع داشته باشی نگو همه اخبار دروغ است و ما گوش نمی دهیم، به ما چه که در فلان جا و فلان جا چه خبر است. بلکه ما هم در این جامعه زندگی می کنیم و باید آگاه بود و تنبلی نکرد)
 
-  عزم و اراده برای رسیدن به کمالات و مقام های عالیه با سورچرانی و راحت‌طلبی سازگار نیست.

- هرکه اراده اش بد باشد، تیر آن تصمیم به خودش می خورد.

- به کاری که درستی آن برایت روشن نیست تصمیم نگیر.

- ریشه اراده و تصمیم دوراندیشی است و میوه آن کامیابی است.

- با تصمیم و اراده به جنگ سستی (کوتاهی و تنبلی) بروید.

- اراده و تصمیم بستگی به اندازه اندیشه دارد.

- امام صادق علیه السلام در دعایش عرضه میدارد پروردگارا، دانستم که برترین ره‌توشه مسافر کوی تو دو چیز است، اول عزم استوار (یعنی تصمیم صددرصد) و خلوص نیت. (برای امور معنوی)
 

 یک ضرب المثل قدیمی که می گوید "خواستن توانستن است" یعنی کسی اگر تصمیم صددرصد داشته و ابتدا و انتهای راه را در نظر گرفته و تفکر لازم را کرده باشد، خواستن به این معنا حتما توانستن و به موفقیت رسیدن خواهد بود.
 
وقتی انسان می خواهد کاری انجام دهد با تصمیمات مختلفی روبرو می شود و این تصمیمات  با توجه به اهمیت آن متفاوت است. لذا در حالت کلی به دو بخش تقسیم می شود تصمیم غلط و تصمیم درست.
 
یک تصمیم غلط می تواند فرصت‌های زیادی را نابود کند. برای انجام کاری، بدون مشورت آن را انجام نده و حتماً با کسی یا کسانی مشورت کن. لذا برای انجام کاری:
1- حتماً با افرادی دانشمند، متفکر و دلسوز مشورت کنید.
2- به هر نا کسی نگویید چه تصمیمی دارید.
3- در تصمیم گیری تکبر نورزید و خود را عقل کل ندانید. چرا که تکبر باعث عدم موفقیت در کار خواهد شد.
4- هرگز برای دیگران شما تصمیم نگیرید. (توجه شود که این مورد با موعظه فرق می کند)