شب 21 رمضان 1402 با موضوع امیرالمؤمنین(ع)، تنها راه دستیابی به دانش نبوی

مروری بر مطالب این جلسه:

برای ورود به هر کاری باید از راهش وارد شد / امیرالمؤمنین(ع)، دروازه دستیابی به دانش و سنت راستین نبوی / الگوی ما در زندگی چه کسی باید باشد؟ / فرمایش رسول اکرم(ص) درباره پاداش عجیب کسی که فضائل امیرالمؤمنین(ع) را بگوید، بشنود، بنویسد یا به نوشته آن نگاه کند! / نیمی از حسنات خمسه طیبه -علیهم السلام- در نامه عمل شیعیان امیرالمؤمنین(ع)!

وَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ـ و به خانه‌ها از درهای آنها وارد شوید؛ و از خدا پروا كنید تا رستگار شوید. (بقره/۱۸۹)

پرواضح است که انسان برای وارد شدن به هر مکانی باید از درب آن وارد شود، اما مُبَیِّنین قرآن کریم که معصومین(ع) می‌باشند، در تبیین این آیه شریفه فرموده‌اند: منظور آن است که انسان برای اقدام به هر کاری (چه مادی و چه معنوی) باید از طریق صحیح آن وارد شود.

پس از ذکر این مقدمه، بهتر می‌توان به مفهوم یکی از روایات مشهور رسول اکرم(ص) درباره امیرالمؤمنین(ع) پی برد: أنَا مَدینَهُ العِلمِ وعَلِیٌّ «بابُها»، فَمَن أرادَ العِلمَ فَلیَأتِ البابَ ـ من شهر دانشم و علی «دروازه» آن است. آن که دانش می‌خواهد، باید از [این] دروازه در آید. (بحارالانوار، ج۳۸، ص۱۸۹)

در حدیث دیگری هم امام باقر(ع) فرمودند: خاندان پیامبر(ص) درهای الهی و طرق وصول به او و دعوت کنندگان به‌سوی بهشت و راهنمایان و دلیلان آن می‌باشند تا روز قیامت. (مجمع‌البیان، ج۱، ص۲۸۴)

بنا بر این احادیث شریفه، هر که قصد داشته باشد به سنت، روش، سیر و سلوک، سبک زندگی، آداب و منش رسول اکرم(ص) دست پیدا کند، باید به سراغ امیرالمؤمنین(ع) و خاندان عصمت و طهارت(ع) برود و از این دروازه پا به وادی علم نبوی بگذارد.

خدای واقعی و اسلام واقعی، خدا و اسلامی است که اهل بیت(ع) به ما معرفی کنند. آنان‌اند که کمترین خطا و اشتباهی در اعمال و سکناتشان راه ندارد و به همین دلیل آنان‌اند «الگوهای واقعی» برای بشریت. آنان‌اند سرچشمه‌های زلال معارف دین که هیچگونه آلودگی در آنها راه ندارد و قطع به یقین پیروی از آنان به کمترین کجی و گمراهی نمی‌انجامد.

وقتی آدمی الگوهای بی‌خطای خود را شناخت، آنگونه مناجات خواهد کرد که آنها کرده‌اند، نه فلان عارف اصطلاحی. در رکوع و سجود خود ذکری را خواهد گفت که آنان گفته‌‌اند، نه فلان عالم دینی (مگر آن عالم از معصوم آموخته باشد). و خلاصه در جای‌جای زندگی خود نسخه‌ای را به کار خواهد بست که الگوی معصومش به او آموخته.

آری، این است راه و دروازه خداشناسی و بندگی. راهی که گمراهی در آن نیست.

در روایت است، زمان نزول این آیه، فردی از پیامبر اکرم(ص) پرسید: این خانه‌ها کدام خانه‌ها است؟ حضرت پاسخ دادند: بیوت انبیا(ع). اینجا خلیفه اول از روی شناختی که به جایگاه امیرالمؤمنین(ع) داشت گفت: لابد یکی از این خانه‌ها هم خانه امیرالمؤمنین(ع) و حضرت فاطمه(س) است! حضرت فرمودند: آری، و یکی از بهترین آن بیوتات است. (درالمنثور، ج۵، ص۴۹)

در آیه ۳۷ همان سوره نیز می‌فرماید: رِجَالٌ لَا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاةِ وَإِيتَآءِ الزَّكَاةِ... ـ اشخاصی كه تجارت و داد و ستد آنان را از یاد خدا و برپا داشتن نماز و پرداخت زكات باز نمی‌دارد.

آیه سی‌وهفتم هم به ما این نکته را گوشزد می‌کند که خداوند با اینکه انسان به بهانه زهد و پارسایی دست از تجارت و کسب‌وکار بکشد مخالف است و کسانی را مورد تفقّد و تمجید قرار داده که اتفاقا اهل تجارت‌اند، اما این تجارت آنان را از یاد خداوند باز نمی‌دارد. آنان حق و ناحق را مخلوط نمی‌کنند، مردم را سر نمی‌دوانند، اگر چک می‌کشند و تعهد مالی می‌دهند، خود را ملزم به پرداخت و ادای آن تعهدات می‌دانند.

گفتیم امیرالمؤمنین(ع) (و به تبع آن حضرت، تمام اهل بیت(ع)) باب علم پیامبر(ص) می‌باشد. اما خداوند متعال علاوه‌بر این جایگاه، فضایل فراوان و القاب متعددی برای آن حضرت قائل شده است که شاید بتوان گفت بعضی از آن فضایل و القاب تنها مخصوص امام علی(ع) است. مانند لقب شریف «امیرالمؤمنین» که خود ائمه(ع) نیز فرموده‌اند تنها مختص آن حضرت می‌باشد.

حال چرا چنین چیزی را بیان نموده‌اند؟ برای آنکه ما هنگام یاد کردن از آن حضرت نگوییم «علی گفت» و «علی رفت»! این القاب برای آن است که ما آنها را برای حضرت به کار ببریم و از ایشان با احترام یاد کنیم. جای تاسف دارد که گاه در فضای پرمخاطب رسانه می‌بینیم حضرت مولی الموحدین علی(ع) را تنها با نام خشک و خالی صدا می‌کنند، آن وقت یک مقام مسئول را با القاب عریض و طویل!!

حال برای آنکه بهتر بدانیم بحث بر سر چه انسان باعظمتی است، بهتر است ببینیم رسول خدا(ص) آن حضرت را چگونه معرفی نموده است. (در اینجا روایتی از بحارالانوار خوانده شد که فضایل شگرف مولای متقیان را بیان می‌نمود):

پیامبر اکرم(ص) فرمود: خدای تعالی برای برادرم علی بن ابیطالب فضایلی قرار داده که تعداد آن فضایل را غیر از خدای تعالی هیچکس نمی‌داند! هر کس فضیلتی از فضایل او را ذکر کند در حالیکه اقرار به آن دارد، خداوند گناهان مقدم و مؤخر او را می‌آمرزد، اگرچه در قیامت به اندازه همه گناهان جن و انس باشد! و هر کس فضیلتی از فضایل امیرالمؤمنین(ع) را بنویسد، ملائکه همواره مادامی که رسم‌الخط آن نوشته باقی مانده باشد برایش استغفار می‌کنند. هرکس به فضیلتی از فضائل او گوش فرادهد، خداوند گناهانی را که تا زمان استماع آن فضایل مرتکب شده می‌آمرزد و هر کس به نوشته‌ای از فضایل او بنگرد، خداوند گناهانی را که تا هنگام نظر کردن به آن فضائل مرتکب شده می‌آمرزد. سپس حضرت فرمود: نگاه کردن به علی بن ابیطالب عبادت است. یاد کردن او عبادت است. بعد حضرت فرمود: ایمان بنده پذیرفته نمی‌شود مگر به ولایت او و برائت از دشمنان او.

دانستن این دست روایات به ما کمک می‌کند تا در توسلات به آن حضرت، بدانیم سراغ چه انسان شریف و با عظمتی رفته‌ایم تا بدینوسیله توسلات و دعاهایمان زودتر به هدف اجابت برسد.

در بخش پایانی این جلسه نیز جناب استاد روایتی شنیدنی از ارشاد القلوب دیلمی خواندند که حکایت از کرامت خمسه طیبه(ع) و لطف عجیب خداوند و آن حضرات نسبت به شیعیان امیرالمؤمنین(ع) داشت:

روزی پیامبر اکرم(ص) در حالی که بسیار شادمان بودند به خانه امیرالمؤمنین(ع) و حضرت فاطمه(س) وارد شدند. امیرالمؤمنین(ع) با دیدن حالت حضرت علت این شادمانی را پرسید. حضرت فرمودند لحظاتی قبل جبرئیل بر من نازل شد و گفت خدای تعالی به تو سلام رسانده و فرموده است که اکنون بروی به امیر مؤمنان(ع) و شیعیانش بشارت دهی که من تصمیم دارم فرمانبردار و گنهکار محب امیرالمؤمنین(ع) و شیعه‌اش را بیامرزم.
در این هنگام امیرالمؤمنین(ع) سجده شکر به جای آورد و دستان خود را به‌سوی آسمان بلند نمود و رسول خدا، حضرت فاطمه و حسنین –علیهم السلام- را شاهد گرفت و فرمود شاهد باشید من نیمی از حسناتم را به شیعیانم بخشیدم! پس از دیدن این صحنه، حضرت صدیقه طاهره(س) نیز دست به آسمان بلند کرد و او نیز همین کار را انجام داد! سپس امام حسن(ع) و امام حسین(ع) نیز همین کار را کردند! وقتی چنین شد، پیامبر رحمت(ص) فرمودند شما که بخشنده‌تر از من نیستید، شاهد باشید که من نیز نیمی از حسناتم را به شیعیان امیرالمؤمنین(ع) بخشیدم!
در این هنگام جبرئیل در همان خانه (فی بُیوتٍ اَذِنَ الله...) نازل شد و گفت یا رسول الله، خداوند به تو سلام می‌رساند و می‌فرماید من دیدم شما چنین کردید، من ارحم الراحمینم و در شان من نیست شما ببخشید و من نبخشم، به آنها بگو بخشش شما که بیشتر از من نیست، من همه گناهان شیعیان و دوستان علی(ع) را بخشیدم!!