حضرت صادق(ع) فرمایشات خود به مفضّل را ادامه میدهند تا اینکه این بار مسئله نظم حاکم بر بخشبخش عالم هستی را اینطور مورد اشاره قرار داده و نتیجهگیری میکنند: «اگر چنين تدبير و حكمتى زاييده اهمال و رها بودن امور به حال خود بود، مىبايست از تقدير و هدفمندى نيز اختلال و ناهماهنگى برخيزد! زيرا اين دو ضدّ اهمالاند (و بايد نتيجه آنها نيز با نتايج اهمال همسان نباشد). بىشك چنين سخنى ناشايست و ناصواب و نشانه ناآگاهى و كممايگى گوينده آن است؛ چه هيچگاه در اثر اهمال و بىتدبيرى، درستى و صواب پديد نمىآيد و تضاد نيز نظم و هماهنگى را در پى ندارد. «خداوند چه بسيار منزه و والاتر از گفته ملحدان است (اسراء/۴۳)». (شگفتیهاى آفرينش (ترجمه نجفعلی میرزایی بر توحيد مفضل)، ص۴۹)
حضرت در این عبارت، بهزیبایی منطق پوچ منکران خالق هستی را که مدعیاند نظام آفرینش، بدون ناظم و آفریننده پدید آمده است را محکوم نموده و بیپایگی آن را گوشزد میفرماید. بهراستی چگونه ممکن است اینهمه نظم مدبرانه را در جایجای عالم هستی دید و سرانجام نتیجه گرفت این نظم، ناظمی نداشته؟!
مقالات شنبه 11 فروردین