خورشید در تسخیر بشریت

در بخشی از آیه ۳۳ سوره ابراهیم(ع) می‌خوانیم: وَ سَخَّرَ لَكُمُ الشَّمسَ وَ القَمَرَ دَائِبَينِ - خورشيد و ماه را كه با برنامه منظمی در كارند به تسخير شما درآورد

در هفت مورد از آیات قرآن مجید مسئله تسخیر خورشید و ماه آمده است، این آیات همگى به لفظ ماضى است و نشان می‌دهد که حتى پیش از آنکه انسان نخستین گام جسورانه خود را با استفاده از وسایل و نیروهاى مختلف این جهان بر روى ماه بگذارد، ماه و خورشید در تسخیر او بوده‌اند!

اصولا قرآن بسیارى از موجودات این جهان ـ اگر نگوئیم همه آنها ـ را در تسخیر انسان می‌داند. به عنوان مثال در آیه ۶۵ سوره حج فرموده است: «سخر لکم ما فى الارض» «آنچه در روى زمین است مسخر شما کرد». این تعبیرات که همه به لفظ ماضى است، نشان می‌دهد که تمام این موجودات در تسخیر انسان بوده و هست.

اکنون ببینیم «تسخیر» یعنى چه؟
آنچه از خود آیات قرآن برمى‌آید این است که «تسخیر» کردن چیزى به معنى فرمانبردارى و خدمتگزارى موضوع تسخیر شده نسبت به تسخیر کننده است. بنابراین هر چیزى به فرمان ما یا به نفع و سود ما کار کند مسخّر ماست.

اما تسخیر آفتاب:
اولین و روشن‌ترین خدمت خورشید (این پدیده بزرگ آفرینش) که این هفته به بررسی آن می‌پردازیم، «نور خورشید» است. خورشید در درجه اول یک منبع نور عظیم است و نور یکی از مهمترین ملزومات حیات و زندگى است. موجودات زنده همه در تاریکى در آرامش و سکوت و یک حالت بى‌حرکتى و خواب فرو می‌روند و در برابر نور به جنبش و حرکت درمى‌آیند. بسیارى از فعل و انفعالات شیمیایى در پرتوی نور آفتاب انجام مى‌گیرد. مهمترین کار گیاهان ـ کربن‌گیرى ـ تنها در پرتو نور آفتاب امکان‌پذیر است. اگر گیاهان تنفس مى‌کنند، اکسیژن پس می‌دهند، گازهاى کربن را تجزیه مى‌نمایند همه در اثر نور آفتاب است.

دومین خدمت خورشید، تولید سخاوتمندانه گرما و حرارت است. آن هم حرارتی معتدل که نه آنقدر زیاد است که موجودات را بسوزاند و از بین ببرد، و نه آنقدر کم است که آنها را دچار یخ‌زدگی و انجماد کند. حرارتی کاملا اندازه‌گیری شده و دقیق که سالیان درازی است از فاصله ۱۵۰ میلیون کیلومتری از زمین، پیوسته درحال تابیدن است!! نه سرد و گرمش تغییر می‌کند (که از حد اعتدال و تحمل خارج شود)، و نه قطع و وصلی در این تابش وجود دارد! و این حرارتی است که بدون هیچ سیم و لوله کشیدنی و بدون آنکه زحمتی برایش کشیده باشیم، از این راه دور به دست ما می‌رسد!

اجازه دهید برای درک بهتر اتفاقی که دارد می‌افتد مثالی بزنیم. فرض کنید یک بخاری را در سرمای زمستان در فضایی باز گذاشته باشید. چقدر باید به بخاری نزدیک شوید تا گرمایش را حس کنید؟ اگر بیش از یک متر از بخاری فاصله بگیرید، تقریبا چیزی از گرمایش را احساس نخواهید کرد. حال سوال اینجاست که خورشید دارد چه حرارتی تولید می‌کند که از فاصله ۱۵۰ میلیون کیلومتری نه‌تنها احساسش می‌کنیم، بلکه در تابستان از گرمای آن به سایه و کولر پناه می‌بریم!!!

به‌راستی کدام نیروگاه ساخته بشر می‌تواند یک هزارم درصد از این انرژی را تولید کند؟ پاسخ بدیهی است: هیچکدام و هیچوقت. با این حال بشر هر کدام از نیروگاه‌های بزرگ ساخته خود را (که در مقابل خورشید، ذره هم محسوب نمی‌شوند) جزء دستاوردهای بزرگ خود قلمداد می‌کند و مهندسان و سازندگان آن را تکریم نموده و آنها را به‌خاطر خدمتی که به ابناء بشر نموده‌اند گرامی می‌دارد. حال آیا خداوندی که نیروگاهی به وسعت خورشید را ساخته قابل تکریم و تسبیح نیست؟! خنده‌دار و تاسف‌بار این است که انسان‌ها گاه نه‌تنها چنین مهندسی را نمی‌ستایند، بلکه منکر وجود او نیز می‌شوند...

در ادامه بخوانید: خورشید، عامل اصلى وزش بادها

📖 منبع: قرآن و آخرین پیامبر، ص۱۷۰ (با تصرف و تلخیص)