«توحید مُفَضَّل» نام کتابی است حاوی فرمایشات امام صادق(ع) درباره بخشهای گوناگونی از حقایق و شگفتیهای آفرینش که آن حضرت این حدیث طولانی را طی چند مجلس به یکی از اصحاب برجسته خود به نام مفضل بن عمر بیان فرمودهاند. در این حدیث شریف، امام صادق(ع) - بهعنوان یک حجت الهی که علم ماکان و مایکون را از ناحیه خود خالق هستی و بهصورت علم لدنی اخذ نموده است - به حد ظرفیت مخاطب، به شگفتیهایی از نظام آفرینش اشاره نموده که شنیدن آنها بیش از پیش، وجود خالق توانا را برای انسان آشکار میسازد.
این فرمایشات حضرت، ضمن استوار نمودن عقاید توحیدی انسان، بسیاری از نعمات الهی را نیز که طی سالهای زندگی، برای بشر عادی و تکراری شده است، مقابل چشمانش آورده و او را به تامّل وا میدارد تا به این طریق، نعماتی که ما همیشه از کنار آنها ساده عبور کردهایم، مورد توجه قرار داده و شکرگزار آنها در پیشگاه آفریدگار مهربان خود باشیم.
حضرت در نخستین بخشهای این حدیث شریف، به کلیت آفرینش هستی اشاره نموده و آن را خانهای دربردارنده تمامی امکانات مورد نیاز بشر معرفی نموده است. سرآغاز این فراز چنین است:
اى مفضل! اول عبرتها و دليلها بر صانع عالم تعالى شأنه، تهيه و نظام اين عالم است و تأليف اجزای آن و گردآوردن آن بر وجه كمال، زيرا كه اگر تأمل كنى در عالم به فكر خود و تميز كنى (تشخیص دهی) به عقل خود، خواهى يافت اين عالم را مانند سرایى كه بنا كردهاند و هر چه بندگان خدا را به آن احتياج است مهيا نمودهاند... (توحید مفضل (ترجمه علامه مجلسی(ره))، ص۵۵ (با اندکی تصرف برای بهروز کردن زبان نگارش))