نعمت آب و نان / اگر انسان مشغول نباشد، باعث زیان خود و نزدیکانش می‌شود
بخش بعدی فرمایشات امام صادق(ع) به مفضل بن عمر، به دو قسمت تقسیم می‌شود. قسمت اول درباره نیاز آدمی به آب و نان است و قسمت دوم درباره آمیخته با زحمت بودن طبخ و تهیه نان (و دیگر احتیاجات زندگی). لذا ضمن بیان دلیل زحمت بردن تهیه نان، به حقیقت قابل‌تاملی نیز تصریح می‌فرمایند که مسئله «آفات‌زا بودن بیکاری» است:
«اى مفضّل! بدان كه نان و آب اصل و رأس معاش و زندگى انسان به شمار مى‌روند. به حكمت‌ها و تدابير نهفته در آنها بنگر. نياز آدمى به آب شديدتر از نيازش به نان است؛ زيرا شكيبايى او بر گرسنگى بيش از صبر او در تشنگى است. اين به خاطر آن است كه بدن انسان به آب بيشتر از نان محتاج است. آدمى براى نوشيدن، شستن خود و لباس [و ظروفش] و سيراب كردن حيوانات و آبيارى مزرعه به آب نيازمند است. به خاطر اين نيازهاى فراوان، آب به‌راحتى در دسترس قرار گرفته تا انسان براى خريدن و به دست آوردن آن در دشوارى و رنج فراوان نيفتد.
اما نان جز با رنج و مشقت و تلاش و حركت به دست نمى‌آيد تا انسان [به كسب حلال مشغول شود و] به خاطر بيكارى و بطالت در سرمستى و فساد غوطه‌ور نگردد. آيا نمى‌بينى كه طفل را با اينكه به سن آموزش نرسيده است نزد مربى مى‌گذارند تا از بازى و فسادى كه چه بسا او و خانواده‌اش را در امر ناگوارى بيفكند، به دور ماند؟ انسان نيز اين گونه است. اگر مشغول نباشد بر اثر سرمستى و خوشحالى و بيكارى، باعث زيان خود و نزديكانش مى‌گردد. براى درك اين واقعيت به كسانى بنگر كه در ثروت، رفاه، بى‌نيازى و خوشى بزرگ شده‌اند. و ببين كه كارشان به كجا كشيده مى‌شود.» (شگفتی‌هاى آفرينش (ترجمه نجف‌علی میرزایی بر توحيد مفضل)، ص۸۲، با اندکی تصرف)