بخش بعدی فرمایشات امام صادق(ع) به مفضل بن عمر، به دو قسمت تقسیم میشود. قسمت اول درباره نیاز آدمی به آب و نان است و قسمت دوم درباره آمیخته با زحمت بودن طبخ و تهیه نان (و دیگر احتیاجات زندگی). لذا ضمن بیان دلیل زحمت بردن تهیه نان، به حقیقت قابلتاملی نیز تصریح میفرمایند که مسئله «آفاتزا بودن بیکاری» است:
«اى مفضّل! بدان كه نان و آب اصل و رأس معاش و زندگى انسان به شمار مىروند. به حكمتها و تدابير نهفته در آنها بنگر. نياز آدمى به آب شديدتر از نيازش به نان است؛ زيرا شكيبايى او بر گرسنگى بيش از صبر او در تشنگى است. اين به خاطر آن است كه بدن انسان به آب بيشتر از نان محتاج است. آدمى براى نوشيدن، شستن خود و لباس [و ظروفش] و سيراب كردن حيوانات و آبيارى مزرعه به آب نيازمند است. به خاطر اين نيازهاى فراوان، آب بهراحتى در دسترس قرار گرفته تا انسان براى خريدن و به دست آوردن آن در دشوارى و رنج فراوان نيفتد.
اما نان جز با رنج و مشقت و تلاش و حركت به دست نمىآيد تا انسان [به كسب حلال مشغول شود و] به خاطر بيكارى و بطالت در سرمستى و فساد غوطهور نگردد. آيا نمىبينى كه طفل را با اينكه به سن آموزش نرسيده است نزد مربى مىگذارند تا از بازى و فسادى كه چه بسا او و خانوادهاش را در امر ناگوارى بيفكند، به دور ماند؟ انسان نيز اين گونه است. اگر مشغول نباشد بر اثر سرمستى و خوشحالى و بيكارى، باعث زيان خود و نزديكانش مىگردد. براى درك اين واقعيت به كسانى بنگر كه در ثروت، رفاه، بىنيازى و خوشى بزرگ شدهاند. و ببين كه كارشان به كجا كشيده مىشود.» (شگفتیهاى آفرينش (ترجمه نجفعلی میرزایی بر توحيد مفضل)، ص۸۲، با اندکی تصرف)
مقالات یکشنبه 12 اسفند
نعمتهایی که خداوند مهربان در کالبد موجودات زنده علیالخصوص انسانها قرار داده و باعث شده بتوانند خود را سالم و سلامت ببینند، بیش از آن است که بهراحتی به شماره درآیند. گاه این نعمتها بسیار بارز و چشمگیر هستند و گاه هم بهنظر کوچک و ناچیز! اما کافی است همان نعمتی که نزد انسان غافل بیمقدار بهنظر میرسد، چند روزی دچار اختلال شود تا همان جزء کوچک از سلامتی، به آرزوی بزرگ او تبدیل شود! یکی از این نعمتها، «توانایی کنترل دفع مواد زاید از بدن» است. امام صادق(ع) در این باره چنین میفرمایند:
«جز خدا چه كسى براى منافذ خروجى بول و غائط، شيرهايى قرارداد كه هرگاه خواهند ببندند و هرگاه خواهند بگشايند تا هميشه جارى نباشند و زندگى آدمى را به فساد نكشانند؟ بهراستى انسان تا كجا مىتواند اين نعمتها را به شماره درآورد؟ بىشك آنچه كه شمرده نمىشود بيش از آن است كه مردم مىدانند و مىشمارند.» (شگفتیهای آفرینش (ترجمه نجفعلی میرزایی بر توحید مفضل)، ص۶۲)
مقالات یکشنبه 18 شهریور 1403
امام صادق(ع) پس از بیانات خود به مفضل بن عمر درباره ارزشمندی قدرت بینایی و شنوایی، حکمت خداوند بزرگ را یادآور شده و چنین میفرمایند: «آيا نمىبينى كه چگونه براى انسان اعضا، عقل و ديگر ويژگيها آفريده شد تا با نبود و يا ناقص بودن آنها دشوارى در كارش رخ ندهد و آفرينش او تمام و كامل باشد؟ چرا چنين شد؟ آيا اين جز بيانگر خلقتى حكيمانه و عالمانه است؟»
اینجا سوال مهمی برای مفضل پیش میآید و به حضرت عرضه میدارد: «پس از چه روى برخى از مردم شمارى از اين اعضا را ندارند و بهخاطر آن در دشواريهايى كه فرموديد مىافتند؟»
و حضرت چنین پاسخ میدهند: «اين امر گاه براى آن است كه شخص مبتلا، تأديب شود و نيز ديگران از آن، درس عبرت بگيرند. چنان كه گاه پادشاهان مردم را بهخاطر اين اهداف تأديب مىكنند. بىشك اين اعمال آنان، گاه پسنديده و تدبيرى نيكوست. همچنين كسانى كه دچار اين بلاها مىشوند، اگر [بىشكيب نباشند و] خداى را سپاس گويند و به درگاهش انابه كنند، پس از مرگ از پاداش عظيم و بسيار بهرهمند مىگردند، تا جايى كه اگر پس از مرگ اختيار داشته باشند چنين مىخواهند كه بار ديگر در بلاها درافتند و از پاداش و اجر الهى سود ببرند.» (شگفتیهای آفرینش (ترجمه نجفعلی میرزایی بر توحید مفضل)، ص۵۷)
مقالات شنبه 23 تیر 1403