جلسه 100: اقسام تقیه

مروری بر مطالب این جلسه:

تقیه واجب و تقیه حرام / در چه موقعیت‌هایی مجاز به تقیه نیستیم؟ / مقابله با بدعت‌ها / آیا با تصمیم برای ضریح ساختن وسط میدان امام حسین(ع)، این مکان مقدس می‌شود؟! / اماکن مقدسه انگلیسی! / تقدس بخشیدن به چیزی فقط در اختیار خداوند است / مقایسه تقدس و شفابخشی تربت امام حسین(ع) با تربت چهار امام در قبرستان بقیع / احادیثی در خصوص تقیه / حدیثی زیبا از امام صادق(ع) در خصوص تقیه و مسئله ولایت و تحلیلی پیرامون آن / دشمنان در پی محروم ساختن شیعیان از شهد گوارای ولایت

تقیه بر دو قسم است: تقیه واجب، تقیه حرام.

تقیه واجب: آن هنگامی است که با ترک آن علم یا گمان ضرر بر خود یا مسلمان دیگری داشته باشد. مانند ترس از دست دادن جان خود یا دیگران که در چنین صورتی حتماً باید انسان تقیه کند.

تقیه حرام: آن هنگامی است که به هیچ وجه احتمال ضرر عاجل -فوری- یا آجل -آتی،آینده- نرود یا پای قتل مسلمانی در پیش نباشد. هنگامی که تقیه موجب فساد در دین شود، مانند بدعت گذاشتن در دین، کشتن امام معصوم، تحکیم مبانی و پایه‌های کفر و تضییع آنچه که از نظر شارع مقدس حفظ آن مهمتر از حفظ جان و مال و آبرو است و نیز قتل یک فرد بی‌گناه. -مثلاً بگویند فلان شخص بی‌گناه را بکش و تو بگویی من تقیه می‌کنم و او را می‌کشم، اینجا نباید او را کشت و تقیه حرام است-

- برای مثال در مواجه با منافقین که در خارج از کشور بصورت علنی موجب آزار و اذیت افراد می‌شوند انسان واجب است تقیه کند. منافقین که افرادی جنایتکار هستند و حتی به اعضای خودشان هم رحم نمی‌کردند، مانند مجید شریف واقفی –که دانشگاه شریف به نام او تغییر داده شده است- که از خودشان بود –سازمان مجاهدین خلق- و انسان خوبی بود، قبل از انقلاب او را به قتل رساندند. افراد جنایتکاری که خیلی‌ها را بی‌گناه کشتند و حال بعضی ها که اطلاع چندانی از جنایات آنها ندارند، برخی ها را محکوم می‌کنند که چرا در اعدام این افراد نقش داشته اید!

تقیه حرام در جایی است که احتمال ضرری نیست. مثلاً در شرکتی هستی در کشور اسلامی خودمان، که اکثریت حجاب ندارند یا نماز نمی‌خوانند. بعد تو بگویی که من تقیه می‌کنم و من هم نماز نمی‌خوانم! اینجا تقیه حرام است چون کسی با تو کاری ندارد و ضرری متحمل تو نیست.

یا در جامعه می‌بینیم چیزی را نسبت می‌دهند به امام حسین(ع) و به اسم آن حضرت ثبت می‌شود. مثل کاری که یک زمانی شهرداری تهران در میدان امام حسین(ع) ضریحی قرار داد و چراغ سبزی روشن کرده و صندوقی که مردم نذوراتشان را آنجا بیندازند قرار داد که به نام امام حسین(ع) مردم بیایند اینجا زیارت کنند! این کار با واکنش آیت الله مکارم شیرازی روبرو شد که بلافاصله آن را جمع کردند. اینجا از مواردی هست که نمیشود بگویی چون برای امام حسین(ع) است کاری نداشته باشی و تقیه کنی. چرا که مقدس کردن یک شی دست خداوند است و ما نمی‌توانیم از خود چیزی را مبارک و مقدس کنیم. خداوند است که مثلا حضرت عیسی (ع) را مقدس و مبارک می‌گرداند. -وَجَعَلَنِي مُبَارَكًا أَيْنَ مَا كُنْتُ وَأَوْصَانِي بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيًّا؛ و هر جا كه باشم مرا با بركت ساخته، و تا زنده‌ام به نماز و زكات سفارش كرده است . مریم 31-

- این را خداوند خواسته است که در قبرستان بقیع که چهار امام در آنجا دفن می‌باشند خاک آن خاصیتی نداشته باشد اما تربت امام حسین علیه السلام مقدس بوده و خاصیت شفا داشته باشد.

در این گونه مواقع انسان نمی‌تواند کتمان علم کند. در روز قیامت عالمانی که کتمان علم کردند را به بدترین شکل مجازات می‌کنند. همچین بساطی را انگلیس در افغانستان انجام داد. شهری به نام مزارشریف که در آنجا آستانی درست کرده و مز‌اری درست کردند و می‌گویند اینجا محل دفن امیرالمومنین(ع) است. وقتی می‌گویی حضرت در نجف دفن شده است آن را کتمان می‌کنند. این کار باعث شده تا مردم در عقایدشان تشدد و تفرقه ایجاد شود. حال تو بگو یک روایت هم نداریم که حضرت آنجا آمده باشد یا در آنجا دفن شده باشد، قبول نمی‌کنند و هنوزم که هنوزه مردم می‌روند و آنجا زیارت می‌کنند!

- تقیه در کشتن امام معصوم حرام است و نیز در جایی که قرار است مبانی غلطی بنیانگذاری شود. اینجا هم تقیه حرام است هرچند جانت در خطر باشد یا مجبور به کشتن بی‌گناهی شوی.

چند حدیث

1- اصول کافی جلد ۲ صفحه ۲۱۹ حدیث ۱۳
عَنْ زُرَارَةَ عَنْ اَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ التَّقِیَّةُ فِی کُلِّ ضَرُورَةٍ وَصَاحِبُهَا اَعْلَمُ بِهَا حِینَ تَنْزِلُ بِه‌ 
امام باقر علیه السلام می‌فرماید تقیه هنگام هر بیچارگی است و تقیه کننده خود داناتر به آن است زمانی که برایش پیش آید.

2- اصول کافی جلد ۲ صفحه ۲۲۰ حدیث ۱۸
عَنْ اِسْمَاعِیلَ الْجُعْفِیِّ وَمَعْمَرِ بْنِ یَحْیَی بْنِ سَامٍ وَمُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ وَزُرَارَةَ قَالُوا سَمِعْنَا اَبَا جَعْفَرٍ (علیه‌السّلام) یَقُولُ التَّقِیَّةُ فِی کُلِّ شَیْ‌ءٍ یُضْطَرُّ اِلَیْهِ ابْنُ آدَمَ فَقَدْ اَحَلَّهُ اللَّهُ لَهُ‌
امام باقر علیه السلام می‌فرماید در هر موردی که آدمیزاد به تقیه ناچار شود خداوند آن را برایش حلال ساخته است.

3- امام صادق علیه السلام اصول کافی ج2 صفحه 218 حدیث ۵  -در کافی چهار جلدی ج ۳ صفحه ۳۰۸-
عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ اَبِی یَعْفُورٍ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه‌السّلام) قَالَ اتَّقُوا عَلَی دِینِکُمْ فَاحْجُبُوهُ بِالتَّقِیَّةِ فَاِنَّهُ لَا اِیمَانَ لِمَنْ لَا تَقِیَّةَ لَهُ اِنَّمَا اَنْتُمْ فِی النَّاسِ کَالنَّحْلِ فِی الطَّیْرِ لَوْ اَنَّ الطَّیْرَ تَعْلَمُ مَا فِی اَجْوَافِ النَّحْلِ مَا بَقِیَ مِنْهَا شَیْ‌ءٌ اِلَّا اَکَلَتْهُ وَلَوْ اَنَّ النَّاسَ عَلِمُوا مَا فِی اَجْوَافِکُمْ اَنَّکُمْ تُحِبُّونَّا اَهْلَ الْبَیْتِ لَاَکَلُوکُمْ بِاَلْسِنَتِهِمْ وَلَنَحَلُوکُمْ فِی السِّرِّ وَالْعلاَنِیَةِ رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً مِنْکُمْ کَانَ عَلَی ولاَیَتِنَا.
«ابن ابی‌یعفور می‌گوید: امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: به خاطر حفظ دینتان تقیه کنید و آن را با تقیه مخفی نگاه دارید؛ زیرا هر کس که تقیه ندارد ایمان ندارد، همانا شما در میان مردم مانند زنبور عسل در میآن پرندگانید، اگر پرندگان می‌دانستند که در درون زنبور عسل چیست، از آنها چیزی باقی نمی‌گذاشتند، و اگر مردم (مخالفین) بدانند که در قلبتان محبت ما اهل‌بیت را دارید، شما را با زبانشان نابود می‌ساختند و در نهان و آشکار به شما ناسزا می‌گفتند. خدا بیامرزد آن بنده‌ای را که ولایت ما را داشته باشد.»

- چند روز پیش دیدید که وقتی رئیس جمهور اسرائیل در کنگره آمریکا صحبت می‌کرد، بسیاری از نمایندگان کشورها ایستاده برایش کف می‌زدند! چون اینها اختیاری از خود ندارند و از قبل برایشان تکلیف شده که باید چکار کنند. لابی صهیونیستی است که به آلمان –و امثال این کشورها که تحت اختیار صهیونیسم است- دستور می‌دهد در هامبورگ مسجدی که محل فعالیت شیعه است را چند روز پیش تعطیل کند. در واقع صهیونیست امروز این را فهمیده است که تنها چیزی که می‌تواند با او مقابله و مبارزه کند و او را از بین ببرد، شیعه دوازده امامی است. اسرائیل با کشورهای سنی مثل قطر، اردن، امارات، عربستان و غیره اصلاً کاری ندارد. فقط یک کشور مد نظرش است که ایران است چرا که ولایت اهل بیت(ع) در درون آنهاست. همان عسل است که در قرآن می‌خوانیم که عسل را خداوند شفا قرار داده است. یک معنای تأویلی‌اش همین ولایت اهل بیت -علیهم السلام- است که یهود آن را تشخیص داده است و در اسرائیل مرکزی بزرگ با امکانات و بودجه زیادی ایجاد کرده است فقط برای نابودی شیعه و برنامه های زیادی را پیاده می‌کند که جوانان ما را بی‌دین کند و از این گوهر گرانبها دورش کند و ما متاسفانه از آن غافل هستیم و رهایش کرده‌ایم و دنبالش نیستم و متوجه نیستیم که چه گوهر گرانبهایی داریم. 

مثلاً در محرم‌ها به جای رفتن به مساجد و تکه‌های عزاداری موکب می‌سازیم و مشغول کارهای دیگری هستیم. یا سازمان تبلیغاتی که خروجی راضی کننده ای ندارد! و از ابزارها و امکانات خوب استفاده نمی‌کنیم. جنایاتی که اسرائیل در غزه انجام می‌دهد یک‌صدمش را هیتلر انجام نداد اما با تبلیغات وسیعی که میکند و مظلوم‌نمایی، کار خود را جلو می‌برد. 

- ما باید قدر این ولایت اهل بیت -علیهم السلام- را بدانیم و آن را نگه داریم، قدر خودمان را بدانیم. مشکلات نباید ما را مأیوس کند. مثل شیخ طوسی(ره) –موسس حوزه علمیه نجف- که در بغداد دو بار کتابخانه اش که شامل کتابهای خطی اش بود را آتش زدند و او ناامید نشد و به نجف در محلی گمنام رفت که کسی او را نشناسد –آن عسل را در او کسی تشخیص ندهد- و مشغول کار کردن می‌شود تا امروزه کتابهایش راهگشای علمای دین باشد.