توحید افعالی (1) افعال الهی و افعال بندگان

مروری بر مطالب این جلسه:

توحید افعالی یعنی اینکه: کارهای خدای تعالی را به خودش منحصر بدانیم، یعنی خودش کارهای خودش را انجام می دهد و شخص دیگری در انجام کارها شریک او نیست/ اسباب و مسبّبات/ پروردگار مهربان ما غنی بالذات است، یعنی هیچ احتیاجی به غیر خود ندارد/ خداوند اصلا کار خوب انجام نمی دهد، بلکه همواره کار خوب تر را انجام می دهد/

توحید افعالی یعنی اینکه: کارهای خدای تعالی را به خودش منحصر بدانیم، یعنی خودش کارهای خودش را انجام می دهد و شخص دیگری در انجام کارها شریک او نیست.

در واقع این خداست که هدایت می کند، روزی می دهد، می آفریند، شفا می دهد و...

خداوند در کارهایش به کمک احدی احتیاج ندارد؛ و همچنین مخلوقات هم در انجام کار مستقل نیستند و به اراده پروردگار فاعل آن کار هستند.

🔹 اسباب و مسبّبات: یعنی خداوند می توانسته است بدون اینکه پیامبری بفرستد، بشر را هدایت کند، اما برای این سبب(انگیزه)، مسببی پدید آورده است.

🔸 بنابراین نظام آفرینش نظام اسباب است. یعنی خداوند اگرچه می تواند بدون هیچ سببی کارهای نظام آفرینش را انجام دهد، ولی اینطور خواسته که نظام آفرینش با اسباب کارهای خود را انجام دهد.

🔹 پروردگار مهربان ما غنی بالذات است، یعنی هیچ احتیاجی به غیر خود ندارد.

🔸 دلیل شرعی:

...و هر کس کفر ورزد، بی شک خداوند از جهانیان بی نیاز است. سوره آل عمران، آیه ۹۷

دلیل عقلی: اگر پروردگار یک مقدار کم هم احتیاج داشته باشد، پس قدرت بی نهایت او زیر سؤال می رود، در حالی که ما در توحید صفاتی، در صفات سلبیه رسیدیم که نقص به پروردگار راه ندارد!

🔻 در توحید افعالی به چه نتیجه ای می خواهیم برسیم؟

🔻 آیا می خواهیم بگوییم انسان در افعال خودش مستقل از پروردگار است؟ که این شرک است زیرا اراده ما در کنار اراده پروردگار قرار می گیرد.

🔻 اگر بگوییم ما در کارهای خود مستقل نیستیم و فقط به اراده پروردگار کاری را انجام می دهیم، پس هر کار بدی که انجام دهیم هم به اراده اوست، در اینصورت سؤال پیش می آید که چرا خدا اراده کرده است تا ما کار بد انجام دهیم؟!  

🔸 پاسخ: خداوند متعال به همه موجودات توانایی انجام کار را داده است.(بصورت خام)

🔹 پروردگار یک مواد اولیه برای انجام کار به ما داده است یعنی از این به بعد را دیگر خدا دخالت نکرده است. مثلا پروردگار توانایی انجام کار را به ما داده است، حال ما با این توانایی می توانیم وسیله ای بسازیم که مخلوقات را نابود کند و می توانیم وسیله ای بسازیم که به نفع بشر باشد!

🔸 پس ما هستیم که این توانایی که خدا در اختیار ما قرار داده است را در مسیر درست یا مسیر غلط بکار ببریم.

🔹 پروردگار سرمایه وجودی را به ما داده است تا در مسیر صحیح و درست استفاده کنیم، چرا اینطور می گوییم؟ چون ۱۲۴هزار پیامبر + ائمه معصومین و مبلغین و... را برای بشر فرستاده تا او را راهنمایی کنند که از این سرمایه در جهت درست استفاده کند.

🔸 پروردگار متعال کارهایش از نظری بر ۲ قسم است: 
۱/ راجع به آفرینش "اشیاء" مانند: زمین، مکان و... 
۲/ راجع به "بندگان" مانند: هدایت کردن و...

🔹 در توحید افعالی باید بدانیم که در هردو قسم از موارد بالا، خداوند اصلا کار خوب انجام نمی دهد، بلکه همواره کار خوب تر را انجام می دهد.

🔸 دلیل شرعی بر این ادعا:

(همان) کسی که هر چه را آفرید به نیکوترین (وجه) آفرید، و آفرینش انسان را از گل آغاز کرد.(سوره سجده، آیه ۷)

این (عقوبت) بخاطر چیزی است که دست های شما از پیش فرستاده است، و (گرنه) خداوند هرگز به بندگان (خود) ستمگر نیست.(سوره آل عمران، آیه ۱۸۲)

🔹 دلیل عقلی:

اصولا کار بد را کسی انجام می دهد که: 
۱/ نداند که آن کار بد است. 
۲/ می داند بد است، اما نمی تواند کار خوب را انجام دهد.
۳/ می داند بد است و هم می تواند کار خوب را انجام دهد، اما بی جهت کار بد را انجام می دهد. 
🔺 تمامی موارد بالا در مورد خداوند صادق نیست، زیرا او علم و قدرت بی نهایت دارد و همچنین دارای حکمت هم می باشد.