توحید صفاتی 1
-
مروری بر مطالب این جلسه:
صفات خداوند طبق آنچه که در آیات قرآن کریم و تحقیقاتی که متکلمین بزرگ و محققین عالی مقام در این زمینه داشته اند بر سه دسته تقسیم می شود؛ 1- صفات ذاتیه حقیقیه یا کمالیه 2- صفات فعلیه اضافیه یا جمالیه 3- صفات سلبیه یا جلالیه/ صفات ذاتیه و فعلیه عین ذات پروردگار متعال هست و لحظه‌ای پروردگار از اینها جدا نمی شود/ صفات سلبیه صفاتی هستند که ذات پروردگار متعال لحظه‌ای به آن صفات متصف نیست.
🔸 صفات خداوند طبق آنچه که در آیات قرآن کریم و تحقیقاتی که متکلمین بزرگ و محققین عالی مقام در این زمینه داشته اند بر سه دسته تقسیم می شود.
دسته اول گویند که صفات ذاتیه حقیقیه یا کمالیه است،
اما این صفات چه نوع صفاتی است؟🔹 آن صفاتی هست که به هیچ عنوان پروردگار متعال لحظه ای از این صفات جدا نیست مانند زنده بودن(حَی بودن) پروردگار همواره زنده بوده هست و خواهد بود؛ صفت حی از ذات حضرت حق جداشدنی نیست.
🔸 موارد دیگر مانند علم پروردگار که عالم بوده در حال حاضر عالم هست و عالم خواهد بود ؛ صفت علم یک لحظه و کمتر از آن از پروردگار جداشدنی نیست.
دسته دوم صفاتی هستند که فعلیه اضافیه یا جمالیه نامیده می شوند، این صفات در واقع صفاتی هستند که عین ذات پروردگار متعال هستند و باز از ذات پروردگار جداشدنی نیستند.
🔸 مثلا مانند خالقیت ؛ پروردگار خلق می کند و می آفریند چه در گذشته چه در زمان حال و چه در آینده.
🔹 و مانند رازق بودن و اینکه پروردگار روزی دهنده است. تمام موجوداتی که در کف اقیانوس ها، سه هزار متر زیر آب هستند به اینها روزی می دهد. مثلا در قطب جنوب و قطب شمال هم به تمام موجوداتی که در دل این برف ها هستند هم دارد غذا و روزی می دهد.
🔸 البته این سوال بوجود می آید که این ها که مانند هم هستند پس چرا می گوییم دسته اول و دسته دوم؟ اینجا تفاوتی وجود دارد.
🔹 تفاوت دسته اول و دوم این است که صفات دسته دوم بگونه ای هستند که گاهی پروردگار متعال آنها را انجام می دهد و گاهی ممکن است که آن کار را انجام ندهد.
🔸 اما در مورد دسته اول اینجور نیست که گاهی ممکن است زنده باشد گاهی ممکن است نباشد! ولی در دسته دوم این طور است که خداوند قدرت بر خلق و آفرینندگی دارد و می تواند بیافریند ولی اراده‌اش تعلق گرفته که مخلوقی نداشته باشد.
دسته سوم صفاتی است که بسیار قابل فهم برای همه می باشد و خیلی ساده است.
🔹 صفات سلبیه یا اسم دیگرش صفات جلالیه بهش گفته می شود یعنی هر صفتی که به گونه‌ای نقصی را برای خداوند برساند باید دانست که در خداوند متعال راه ندارد.
🔸 هر صفتی که انسان(یا مخلوق) دارای آن باشد که برایش محدودیتی ایجاد کند آن صفت در مورد خدای تعالی صدق نمی کند و راه ندارد.
🔹 مثلا شما نمی توانید بگویید که علم خداوند مانند علم بشر است، منتها خیلی بیشتر..! نه این غلط است چون علمی که مخصوص بشر است، آن علم اصلا در خداوند راه ندارد، یعنی اصلا به عنوان صفت نقصیه یا سلبیه است برای پروردگار..!🔸 هر صفتی که نقصی را در ذات خداوند ایجاد کند، بر پروردگار وارد نیست و محال است که مُتَّصِف(وصف شده) به آن صفت باشد و به این می گویند صفت سلبیه. حال شما درباره صفات مخلوقات فکر کن، مثلا مخلوقات احتیاج دارند، پس می فهمیم خداوند احتیاج ندارد چون احتیاج نقص است، و...
🔻پس با سه دسته از صفات آشنا شدیم:- صفات ذاتیه
- صفات فعلیه
(که این دو دسته صفات عین ذات پروردگار متعال هست و لحظه‌ای پروردگار از اینها جدا نمی شود) - صفات سلبیه
(که اتفاقا ما باید در مورد این دسته از صفات اعتقاد داشته باشیم که ذات پروردگار متعال لحظه‌ای به آن صفات متصف نیست)