امام صادق(ع): اى مفضّل! پرنده دراز پا را ديدهاى و به راز اين ويژگى پى بردهاى؟ اين پرنده را غالبا در آبگيرها مىبينى. داراى دو ساق بلند است. گويا ديدبانى است كه از بالاى برجك ديدبانى درون آب را مىنگرد و آن را زير نظر دارد. هرگاه كه روزى خود را ديد، آرامآرام گام برمىدارد تا آن را به دست آورد.
اگر اين پرنده پا كوتاه بود، هنگامى كه به جانب صيد حركت مىكرد تا آن را بگيرد، شكمش با آب تماس مىگرفت و آب حركت مىكرد و شكار از هراس پا به فرار مىگذاشت. پس اين دو پا برايش آفريده شده تا خواستهاش را دريابد، غذايش حاصل شود و زنده بماند.
در تدابير هماهنگ در آفرينش پرنده بنگر. پرندهاى كه دو ساق بلند دارد، گردنى دراز نيز دارد تا بتواند غذايش را از زمين بردارد. اگر پرنده، پاهايى دراز داشت ولى گردنش كوتاه بود، قادر نبود كه چيزى از زمين بردارد. گاه درازى منقارش، گردن او را در رسيدن به هدف يارى مىكند تا كار بر او آسان گردد.
نمىنگرى كه در آفرينش هر چه را كه مىبينى در نهايت استوارى و صواب است و تمام وجودش حكيمانه و با تدبير و تقدير است؟ (شگفتیهاى آفرينش (ترجمه نجفعلی میرزایی بر توحيد مفضل)، ص۱۰۹)
مقالات شنبه 19 مهر
امام صادق(ع): در چگونگى پر پرندگان تأمل و انديشه نما. مىبينى كه [اين پرها] مانند لباس، از رشتههاى بسيار باريك و نازكى بافته شده و مانند پيوستگى نخها و تارهاى مو، همه به هم پيوسته و بستهاند و وقتى كه آنها را مىكشى از هم نمىگسلند، بلكه فقط اندكى بازمىگردند [و این خاصیت عدم از هم گسیختگی آنها باعث میشود] تا در ميانشان باد باشد و پرنده بهراحتى پرواز كند و در هوا سنگين نشود. در ميان پر، ستونى سخت و ميلهاى شكل نهاده شده تا با سختى خود اجزاى پر را نگاه دارد. ولى باز با اين سختى و استحكام، تو خالى است تا سنگينى آن پرنده را از پرواز باز ندارد. (شگفتیهاى آفرينش (ترجمه نجفعلی میرزایی بر توحيد مفضل)، ص۱۰۹، با تصرف)
مقالات یکشنبه 13 مهر
امام صادق(ع): اى مفضّل! در آفرينش چينهدان و تدابير نهفته در آن بينديش. راه غذا از چينهدان تا به سنگدان باريك است و غذا بسيار آرام و اندكاندك وارد آن مىشود و اگر پرنده تا رسيدن دانه نخست [به سنگدان] دانه دوم را برنچيند، كار او به درازا مىكشد و غذايى كافى به او نمىرسد [در نتيجه او منتظر رسيدن دانه اول به سنگدان نمىشود، بلكه تندتند دانه مىچيند و روانه چينهدان مىكند].
مرغ از شدت توجه و هراس، دانهها را از زمين مىربايد. پس چينهدان پرنده مانند توبرهاى در پيش او آويخته شده تا هر چه را كه مىيابد به سرعت برگيرد و وارد چينهدان كند، ولى آرامآرام از چينهدان روانه سنگدان گرداند.
در چينهدان، ويژگى ديگرى نيز هست و آن اينكه برخى از پرندگان از درون خود غذا به دهان جوجه مىريزند. در اين صورت برگرداندن غذا از چينهدان نزديكتر و راحتتر است. (شگفتیهاى آفرينش (ترجمه نجفعلی میرزایی بر توحيد مفضل)، ص۱۰۸)
مقالات شنبه 5 مهر
امام صادق(ع): چه كسى تدبير چنان نموده كه او (پرنده) غذا و دانه برچيند و در چينهدان ريزد و آنگاه براى جوجهاش دانهها را برآورد؟ چرا اينگونه خود را در رنج و سختى مىافكند و حال آنكه عقل و انديشه ندارد و از جوجهاش انتظارى كه آدميان از فرزند دارند، مانند فخر، عزت، يارى و ماندگارىِ نام ندارد؟ خداوند جلّوعلا از سر لطف و كرامت، چنان تدبير نموده كه او بدون انديشه در اين امور، از سر غريزه خدادادى جوجهاش را دوست بدارد و غذايش دهد تا نسل آنها پايدار ماند.
بنگر كه مرغ چگونه شورِ تخمگذارى و پرورش جوجه در سر دارد، حال آنكه جاى و لانه مناسبى براى گرد آوردن تخمها در آن ندارد! مرغ در اين زمان برانگيخته مىشود. تخم مىگذارد و گرسنه مىماند و چيزى نمىخورد تا تخمهايش گرد آيند و آنها را بپروراند و جوجه گرداند. راستى آيا اين جز براى ماندگارى نسل است؟ و با اينكه مرغ درك و انديشه ندارد، چرا براى بقاى نسل اينگونه مىكوشد؟ آيا جز براى آن است كه آفرينشگر حكيم اين نيرو را در سرشت و غريزه او نهاده است؟! (شگفتیهاى آفرينش (ترجمه نجفعلی میرزایی بر توحيد مفضل)، ص۱۰۶)
مقالات یکشنبه 23 شهریور
امام صادق(ع): از آنجا كه پرنده دندان ندارد و دانه را سالم و گوشت را سخت و ناپخته فرومىبرد، در درون آن حرارتى نهاده شده كه دانه را چنان خرد و آسياب مىكند كه از جويدن بینیاز مىگردد. به خاطر نبودن اين نيرو در انسان [اگر اين دانهها را آدمى ناجويده فرو برد] به همان شكل سالم دفع مىگردد. ولى همين دانههاى سالم در درون پرنده چنان خرد مىگردد كه اثرى از آن نمىماند.
نيز تقدير چنان شد كه پرندگان تخم گذارند و بچه نزايند تا در وقت پرواز سنگين نباشند. اگر فرزند در شكم آنها بماند تا قوى شود [چنان كه در پستانداران چنين است]، سنگينى آن، آنها را از برخاستن و پرواز نگاه مىدارد. پس همه چيز پرندگان چنان آفريده شده كه با ويژگیهاى آنها متناسب و هماهنگ باشد.
پرندهاى كه غالبا در پرواز و گشت است، گاه هفتهاى، برخى دو هفته و برخى ديگر سه هفته بر تخم خود مىخوابند تا آن را بپرورانند و جوجه از تخم بيرون آيد. چون جوجه بيرون آمد باد در دل جوجه مىدمد تا چينهدانش گشاده گردد و بتواند غذا را جاى دهد. آنگاه او را غذايى مناسب و سازگار مىدهد و بزرگ مىكند. (شگفتیهاى آفرينش (ترجمه نجفعلی میرزایی بر توحيد مفضل)، ص۱۰۶)
مقالات یکشنبه 16 شهریور
امام صادق(ع): «اى مفضّل! در جسم و آفرينش پرنده بنگر. آنگاه كه تقدير و حكمت بر آن تعلق گرفت كه پرنده در آسمان باشد، تنش سبك و نيكو آفريده شد و به جاى چهار دست و پا تنها دو پا و به جاى پنج انگشت چهار انگشت و به جاى دو مخرج بول و فضولات يك مخرج به آن داده شد.
چنان كه قسمت پيشين كشتى تيز و باريك است و آب را مىشكافد و پيش مىرود، سينه و جلوى پرنده نيز به گونهاى شبيه كشتى است تا هوا را بشكافد و چنان كه خواهد به پرواز در آيد. همچنين در بالها و دمش پرهاى بلندى نهاده شده تا بهراحتى او را براى پرواز بلند كنند. تمام بدنش پوشيده از پر است تا هوا در آنها نفوذ كند و بهراحتى در ارتفاع بالا بماند و پرواز كند.
از آنجا كه حكمت، چنين تعلق گرفت كه غذاى پرندگان از دانه و گوشت باشد و بايد آنها را بدون جويدن فرو برد، همانند لب و دندان آدمى براى آنها آفريده نشد. بلكه منقارى تيز و سخت به آنها داده شد تا غذا را با آن برگيرند و بخورند و از چيدن و شكستن دانههاى سخت [از زمين ناهموار] پاره نشود و از پاره كردن گوشت نشكند. (شگفتیهاى آفرينش (ترجمه نجفعلی میرزایی بر توحيد مفضل)، ص۱۰۵)
مقالات یکشنبه 9 شهریور
امام صادق(ع) در ادامه فراز قبل که به چهارپایان اشاره داشت، این بار به پرندگان و جوجههای آنان پرداخته و تدابیر خداوند متعال در تغذیه نوزادان گونههای مختلف آنان را اینطور توضیح میدهند:
«همچنين ديدهاى كه بسيارى از پرندگان؛ مانند مرغ، كبك، تيهو و ماكو پس از آنكه از تخم بيرون مىآيند در پى دانه مىافتند، امّا جوجههاى ضعيف؛ مانند: جوجه كبوتر، كبوتر كوهى و نوعى پرنده سرخ رنگ توان برخاستن ندارند. در مقابل در نهاد مادرانشان چنان مهر و شفقتى نهاده شده كه دانهها را در چينهدان خود جمع كرده بتدريج در دهانشان مىگذراند تا وقتى كه جوجهها [قوت يابند و] مستقل شوند [و خود بتوانند در پى غذا بگردند.] از اين لحاظ مىبينى كه به كبوتر همانند مرغ جوجههاى زياد داده نمىشود تا مادر بتواند جوجهها را بزرگ كند و از بين نروند، پس هر دو از تدبير و حكمت خداى لطيف و خبير بهرهمندند» (شگفتیهاى آفرينش (ترجمه نجفعلی میرزایی بر توحيد مفضل)، ص۹۲)
مقالات شنبه 13 اردیبهشت